De jaarlijkse griepepidemie bij mensen wordt veroorzaakt door Influenza A en Influenza B virussen. Influenza B virussen komen enkel bij mensen voor, maar Influenza A virussen worden ook aangetroffen bij verschillende diersoorten. In de veehouderij komen Influenza A virussen voor bij varkens en pluimvee. Het onderwerp komt regelmatig aan bod in de media en roept veel vragen op. Kunnen griepvirussen van varkens de mens besmetten en kan een varkenshouder zijn varkens met griep besmetten? Vormen griepvirussen van varkens een bedreiging voor de volksgezondheid? In dit artikel krijgt u een antwoord op een aantal vaak gestelde vragen over dit onderwerp.
Kunnen mensen besmet geraken met varkensgriep?
Varkensgriep is een zoönose. Dit wil zeggen dat het varkensgriepvirus kan overgedragen worden van varkens naar mensen. Omgekeerd kunnen ook menselijke griepvirussen overgedragen worden van de mens naar het varken. Het is belangrijk zich hiervan bewust te zijn en passende voorzorgsmaatregelen te treffen om de kans op overdracht van het griepvirus tussen mens en varken te verkleinen.
Wie loopt het grootste risico op een besmetting met varkensgriep?
Mensen die regelmatig in contact komen met varkens, zoals varkenshouders en hun medewerkers, medewerkers van slachthuizen en dierenartsen lopen het meeste risico op een besmetting met varkensgriep.
Griepbesmettingen vinden plaats door contact met speeksel en neusvocht van mensen of dieren die het griepvirus uitscheiden. Dit kan door direct contact, maar ook indirect door contact met besmette voorwerpen of door het inademen van lucht die met besmettelijke griepvirussen is beladen.
Omdat griepvirussen zich vrijwel alleen in de luchtwegen van varkens bevinden en niet in het vlees, kunnen mensen niet besmet geraken met varkensgriep door het eten van varkensvlees.
Wat gebeurt er als een mens geïnfecteerd wordt met het varkensgriepvirus?
De symptomen na besmetting met een varkensgriep virus bij de mens zijn vergelijkbaar met die na een infectie met een humaan griepvirus. De symptomen zijn meestal mild met koorts, verkoudheid, hoest, keelpijn, spierpijn en hoofdpijn. In zeldzame gevallen kunnen de klachten ernstiger zijn en kan er bijvoorbeeld een longontsteking optreden.
Na een varken op mens besmetting loopt de infectie meestal dood. Dit betekent dat de persoon die met varkensgriep besmet geraakte het griepvirus niet verder zal doorgeven aan andere personen. Een uitzondering hierop is de Mexicaanse griep die in 2009 aanleiding gaf tot een grieppandemie bij de mens. Deze pandemie werd veroorzaakt door het H1N1pdm09-griepvirus. Dit virus bevatte genetisch materiaal van griepvirussen van varkens, mensen en vogels, in een combinatie die niet eerder werd geregistreerd. Men gaat ervan uit dat dit griepvirus in een varken is ontstaan en op de mens is overgedragen, waarna het zich nadien snel en wereldwijd eerst onder mensen verspreid heeft. Nadien werd dit virus ook meer en meer teruggevonden bij varkens. Momenteel is het virus wereldwijd aanwezig en ook wijdverspreid in de Europese varkensstapel. De infecties bij varkens waren eerst te wijten aan besmettingen door geïnfecteerde mensen en verspreidden zich vervolgens via overdracht van varken op varken.
Welke rol hebben varkens in het ontstaan van nieuwe griepvirussen bij de mens?
Omdat een varken zowel met Influenza A virussen van varkens als van mensen en vogels kan geïnfecteerd worden, worden het varken ook wel een “mengvat” voor griepvirussen genoemd. Wanneer een varken tegelijk met 2 of meer griepvirussen besmet wordt, dan kan er door de uitwisseling van genetisch materiaal tussen deze virussen een nieuw griepvirus ontstaan. Zo kunnen griepvirussen van de mens, het varken en vogels met elkaar vermengen en ontstaat er een zogenaamde “reassortant”. Afhankelijk van de eigenschappen van dit virus kan dit meer kliniek veroorzaken bij de varkens zelf en/of kan er een griepvirus ontstaan dat gemakkelijker van het varken naar de mens wordt overgedragen. De kans is klein dat er een reassortant ontstaat die gemakkelijk van het varken naar de mens wordt overgedragen en die zich vervolgens snel van mens tot mens verspreidt. Maar wanneer dit toch zou gebeuren, dan zijn de gevolgen groot, omdat er op deze manier een nieuwe pandemie kan ontstaan.
Welke voorzorgsmaatregelen kunnen een mens-varken en varken-mens besmetting voorkomen?
Om de kans op overdracht van het griepvirus van varken naar mens en van mens naar varken te verkleinen kunnen een aantal voorzorgsmaatregelen getroffen worden. Denk hierbij aan:
- Het informeren van bedrijfsmedewerkers over de risico’s van griep en de manier waarop ze zich kunnen beschermen.
- Het beperken van de toegang tot de varkensstallen. Laat bezoekers enkel de stal betreden wanneer dit echt noodzakelijk is.
- Niet drinken, eten of roken in de stal.
- Het dragen van beschermende kledij (overall, laarzen, handschoenen) bij werkzaamheden in de stal.
- Het wassen van de handen voor en na contact met varkens en na het uittrekken van de beschermende kledij.
- Het desinfecteren van de laarzen bij het binnen komen en het verlaten van de stallen.
- Jaarlijkse vaccinatie tegen seizoensgriep van personen die regelmatig contact hebben met varkens.
- Het verhinderen van de toegang tot de stal voor personen met griepsymptomen. Als dit niet mogelijk is, draag dan een FFP2 mondmasker.
- Het dragen van een FFP2 mondmasker en een veiligheidsbril bij het betreden van een stal met varkens die griepachtige symptomen hebben.
Conclusie
Mensen en varkens zijn beide gevoelig voor infecties met Influenza A virussen en het virus kan overgedragen worden van mensen naar varkens en omgekeerd.
Het is belangrijk zich hiervan bewust te zijn en de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen om de overdracht van het griepvirus van mensen naar varkens en van varkens naar mensen te beperken.
Meer lezen over varkensgriep?
Lees meer over dit onderwerp door onze vakpartner Ceva.
