In de varkenshouderij wordt er vaak door veehouders zelf gevaccineerd. Om varkens en biggen een optimale bescherming te bieden tegen veel voorkomende ziektes is het van essentieel belang om op een juiste manier te vaccineren. Vaccineren kan naaldloos intradermaal (in de huid) of op de traditionele manier, intramusculair (in de spieren) met een injectienaald.
Intradermaal wil zeggen dat het vaccin direct in de huid terecht komt en niet in het weefsel daaronder. Het vaccin wordt – zonder naald – onder hoge druk met een injectietoestel in de huid “geschoten”. De huid, als grootste immuunsysteem van het lichaam, is misschien tegen alle verwachtingen in een logische plek voor de toediening van vaccins.
Al sinds de introductie van de eerste varkensvaccins wordt er intramusculair gevaccineerd, met een naald in het spierweefsel. Deze manier van vaccineren met spuit en naald is bewezen effectief, mits er natuurlijk met de juiste naaldlengte en op de juiste plek gevaccineerd wordt. Vaccineren is een kostbare investering, en om eruit te halen wat erin zit, kan het volgen van een vaccinatie training voor u en uw medewerkers zeer effectief zijn.
Intradermaal versus intramusculair
Naaldloos intradermaal vaccineren biedt veel voordelen. Doordat er geen naald aan te pas komt, worden allerlei risico’s van de naald vermeden. Zo is er bijvoorbeeld geen risico van overdracht van ziektekiemen tussen varkens, wat een grote stap vooruit betekent op het gebied van de interne bioveiligheid. Aangezien er geen (gebruikte) naald in het dier wordt gestoken, zijn abcessen en afgebroken naalden ook verleden tijd. Het kleinere volume van 0,2 ml, in verhouding met de 2 ml die met de naald ingespoten moet worden maakt deze manier van vaccineren bovendien vrijwel pijnloos voor het varken. Het stressniveau van zeugen en biggen tijdens het vaccineren is veel lager. Doordat er minder pijn en lokale ontstekingen worden veroorzaakt blijven de biggen ook beter drinken. Goed drinkende biggen en ontspannen zeugen zorgen ervoor dat de melkproductie en voeropname van de zeugen niet wordt verstoord, en de biggen zonder dip doorgroeien. Meer informatie over intradermaal vaccineren klik hier.
Ondanks alle voordelen van intradermaal vaccineren zijn momenteel nog niet alle vaccins geschikt voor deze toepassing. HIPRA biedt als ID-toepassing tegen PCV2 en Mhyo voor biggen, en het PRRSv vaccin voor zeugen en biggen.
Bij intramusculair vaccineren zijn een aantal facetten belangrijk:
De juiste naaldlengte en dikte
De meeste vaccins worden toegediend in de nek. Een veel gemaakte vaccinatiefout is het gebruiken van een naald van verkeerde lengte; misschien wel omdat een lange naald snel breekt en eerder krom trekt. Maar met een kortere naald kan het vaccin vaak niet op de juiste diepte worden ingebracht omdat men eerst door de speklaag heen moet om het spierweefsel te kunnen bereiken.
Een onderzoek heeft laten zien dat bij gebruik van 38 mm lange naalden maar 1 op de 5 zeugen een relevante serologische reactie laat zien na de vlekziekte enting. Bij gebruik van naalden van 50 mm was dat 5 op 5.
| Diercategorie | Gewicht | Lengte | Dikte | ||
| In mm | In inch | In gauge | In mm | ||
| Zogende big | < 5kg | 13 | ½ | 20 | 0,8 |
| Gespeende big | 5-12 kg | 16 | ⅝ | 18 | 1,1 |
| Opfok big | 12-30 kg | 19 | ¾ | 18 | 1,1 |
| Vleesvarken / gelt | 30kg | 25-38 | 1-1½ | 16 | 1,4 |
| Zeug / Beer | 110 kg | 50 | 2 | 16 | 1,4 |
aarnaast moet er ook gelet worden op de dikte van de naald. De diameter wordt uitgedrukt in Gauge (G). Hoe lager het getal, hoe dikker de naald. Bij zeugen- en vleesvarkensnaalden is de dikte van de naald gemiddeld 16G. Het is niet raadzaam om nog lager te gaan omdat een dikke naald in de praktijk vaak minder snel wordt vervangen, waardoor er een stompe naald ontstaat en de pijnreactie van de dieren veel groter wordt.
90 graden hoek van injectie
Behalve de lengte en de dikte van de naald, is de hoek waaronder gevaccineerd wordt heel belangrijk. Idealiter moet de naald in een hoek van 90 graden op het varken gezet worden. Dat kan het beste bij staande varkens, ondanks dat veel veehouders liever de zeugen liggend vaccineren, omdat ze dan rustiger zijn en niet weglopen. De loodrechte positie voorkomt dat het vaccin in de speklaag gaat in plaats van in het spierweefsel.
Wilt u meer weten over ‘’Effectief vaccineren’’? Meld u zich dan aan voor de workshop. HIPRA biedt deze aan voor u en uw medewerkers.
Wilt u meer weten over naaldloos vaccineren, kijk dan voor meer informatie op www.naaldloosvaccineren.be of neem contact met een van onze varkensdierenartsen; Hebt u vragen neem contact op met een van onze varkensdierenartsen; Eva Claeyé +32 476 96 96 59 Annelies Michiels +32 499 90 10 93, Ellen de Jong +32 472 34 30 76.
