Op vrijdag 8 januari 2021 ontstond er in Duitsland brede commotie rond de vondst van een kadaver van een wild zwijn in de regio Potsdam. De vindplaats was namelijk 20 kilometer westelijk van de Duitse hoofdstad Berlijn, en maar liefst 100 kilometer vanaf de Poolse grens. De kadaverresten werden zoals gebruikelijk naar het regionale Laboratorium van de Deelstaat Brandenburg gebracht en daar onderzocht op Afrikaanse varkenspest. Daar bleek de uitslag ‘Positief’, dat wil dus zeggen verdacht op aanwezigheid van Afrikaanse varkenspest.
Dat laboratorium is inmiddels behoorlijk ervaren in het onderzoeken van kadavers op AVP. Immers de ziekte is sinds 10 september 2020 voor het eerst in Duitsland vastgesteld nabij de Poolse grens in de deelstaat Brandenburg. Sindsdien zijn in Duitsland al 480 wilde zwijnen positief bevonden op AVP. Daarvan 463 in de deelstaat Brandenburg en 17 in de deelstaat Saksen, aldus het Duitse ministerie voor Voeding en Landbouw.
Onmiddellijk na de eerste AVP op 10 september 2020 was export van varkensvlees uit Duitsland naar landen buiten de EU verboden, en stortte de prijs naar beneden met tevens prijsdaling van vlees op de Europese markt. Aangezien de Afrikaanse varkenspest tot dusverre in Duitsland beperkt is gebleven tot enkele kerngebieden nabij de Poolse grens, probeert het Duitse ministerie van Landbouw de afnemende landen (met name China) te overtuigen van regionalisering. In uitgebreide documentatie wordt dan uitgelegd welke maatregelen zijn genomen.
Een nieuwe besmettingshaard ten westen van Berlijn zou dus enorm nadelig zijn. Na de positieve uitslag van het regionale laboratorium gaat er standaard een monster naar het referentielaboratorium van het Friedrich-Loeffler Instituut op het eiland Riems in de Oostzee. Daar kwam men een dag later met de uitslag ‘negatief’. Er is dus géén sprake van Afrikaanse varkenspest. Grote opluchting alom, echter tevens vragen over het hoe en waarom.
Groene senator
Diverse speculaties deden al snel de ronde. Onder andere dat het eerste onderzoek correct zou zijn geweest, maar dat men het vervolgens heeft gemanipuleerd. Het blijkt anders gelopen. Daarom hier een kleine reconstructie van het verloop.
Op donderdagavond 7 januari had het Regiolaboratorium de verdenking van AVP vastgesteld. Dat kreeg ook de Berlijnse senator voor Justitie, Consumentenbescherming en Discriminatie, Dirk Behrendt te horen. Hij is tevens prominent lid van Bündnis90/Die Grünen. De partij is fors tegenstander van intensieve veehouderij en is van mening dat de varkenshouderij in Duitsland grondwettelijk verboden zou zijn. Al vanaf de eerste vondst van AVP op 10 september 2020 verklaarde senator Behrendt dat het zeer zeker mogelijk is dat AVP in de bosrijke regio ten Westen van Berlijn zou kunnen komen en dat dan direct alle beperkende maatregelen zullen worden ingezet.
Op 7 januari 2021 vermoedde de senator voor consumentenzaken dat er grote publieke belangstelling zou zijn voor de verdenking op AVP en besloot spontaan tot een persconferentie om daarover te informeren. Daardoor kwam de ´Verdenking op AVP´ vervroegd in de openbaarheid, en werd het verantwoordelijke ministerie van de deelstaat Brandenburg min of meer gedwongen om eerder dan gebruikelijk te reageren.
“Meestal zijn de uitslagen van ons deelstaatlaboratorium correct en is de bevestiging door het FLI inderdaad een formaliteit. Maar dat is zeker niet altijd zo. Daarom publiceren we standaard pas na de bevestiging door het FLI. Wat dat betreft was het verloop volledig normaal, met het verschil de verdenking al in de openbaarheid was gekomen”, aldus een woordvoerder van het Brandenburgse ministerie voor Sociale zaken, Gezondheid, Integratie en Consumentenbescherming (MSGIV).
Op 8 januari kwam daarop de melding dat het FLI na omvangrijke aanvullende onderzoeken tot een negatieve uitslag kon komen. Een reden voor de afwijking kan zijn doordat de regionale laboratoria de onderzoeksmethode en analyse expres zodanig afstellen dat er liever te vaak een vals positieve uitslag komt, maar er in ieder geval ‘nooit’ een vals negatieve uitslag mag komen. En omdat er in dit geval sprake was van een verweerd kadaver, kan dat een oorzaak zijn van ‘vertroebeling’ van het resultaat, zo blijkt uit navraag bij een viroloog.
Bron: naar Lourens Gengler, correspondent voor Varkensbedrijf in Duitsland.
