Mycoplasma hyopneumoniae (M. hyo) is een bacterie die enzoötische pneumonie veroorzaakt, één van de meest voorkomende luchtwegaandoeningen bij varkens. Deze ziekte leidt ook vandaag nog steeds tot aanzienlijke economische verliezen door verminderde groei en verhoogde medicatiekosten. Het begrijpen van de infectiedynamiek van M. hyo is cruciaal voor effectieve beheersstrategieën, want hoewel de ziekte voornamelijk problemen veroorzaakt bij de vleesvarkens, spelen gelten een sleutelrol in de verspreiding van de bacterie.
Rol van gelten en zeugen in de verspreiding van M.hyo
De infectiedynamiek van M. hyo op een varkensbedrijf wordt sterk beïnvloedt door de gezondheidsstatus van gelten en zeugen. In een bedrijf dat met M. hyo is besmet, wordt de infectie onderhouden door de constante inbreng van negatieve (M. hyo vrije) gelten. Zo kan M. hyo van een besmette zeug naar een gevoelige gelt worden overgedragen. Aangezien biggen vrij van M. hyo geboren worden, lijkt de meest voor de hand liggende bron de gelten die tijdens het werpen of tijdens de zoogperiode de biggen besmetten.
Onderzoek heeft aangetoond dat gelten bijna 11 keer vaker besmet zijn met M. hyo dan oudere zeugen en deze gelten kunnen M. hyo bacteriën uitscheiden tot 200 dagen na infectie. Dit betekent dat biggen van eersteworpszeugen een grotere kans hebben om tijdens de kraamhokperiode besmet te raken met M. hyo. Een studie toonde aan dat hoe meer biggen rond het spenen gekoloniseerd zijn met M. hyo, hoe meer longletsels er waargenomen worden in het slachthuis. (1) Wil men gezondere longen aan de slachtlijn, dan ligt de oplossing dus voor een groot deel bij de gelten. Een effectief acclimatisatieprogramma voor gelten moet inzetten op een verminderde M. hyo uitscheiding tijdens de eerste lactatie, om zo minder biggen te koloniseren met M. hyo en zo te leiden tot een reductie van ademhalingsproblemen bij vleesvarkens.
De afwezigheid van een acclimatisatieprogramma voor gelten op een varkensbedrijf is een bewezen risicofactor voor het voorkomen van deze ziekte. Een enquête over de huidige acclimatisatie strategieën bij gelten in Europa toonde aan dat 75% van de varkenshouders een M. hyo acclimatisatie programma toepast en dat 20% het effect van dit programma effectief controleerde. (2) Gezien het belang van gelten in het stabiliseren van M. hyo is dit ondermaats.
Preventie door vaccinatie en acclimatisatie
Het is belangrijk om de M. hyo status van de zeugenstapel en de inkomende gelten te kennen. Dit kan door middel van antistofbepaling in het bloed en het aantonen van de M. hyo bacterie zelf via PCR testen op tracheobronchiaalswabs (TBS). Zo kunnen de juiste maatregelen genomen worden om de gelten voor te bereiden op de introductie in de zeugenstapel. Vaccinatie is wereldwijd de meest gebruikte methode om dieren tegen de ziekte te beschermen. De meeste commerciële vaccins tegen M. hyo zijn geïnactiveerde M. hyo bacteriën gecombineerd met een hulpstof om een sterke immuunrespons te induceren. Een correcte vaccinatie van gelten vooraleer ze aan de bestaande zeugenstapel worden toegevoegd is noodzakelijk voor de stabiliteit van M. hyo.
Vaccinatie van gelten zorgt er niet enkel voor dat de dieren zelf gezond blijven, maar in vele gevallen vermindert vaccinatie ook de bacteriële belasting in de luchtwegen. Op deze manier is er minder kans op overdracht tussen de gelten en de zeugen en tussen gelten en biggen. Er worden verschillende vaccinatieschema’s (tijdstip van vaccinatie en aantal dosissen) toegepast op varkensbedrijven. Momenteel worden gelten vaak slechts 1 keer gevaccineerd tijdens de opfokperiode, wegens het gemak en de vele andere vaccinaties die gegeven moeten worden tijdens de opfok. Toch kunnen meerdere vaccinaties tegen M. hyo een boostereffect uitlokken. Een studie toonde aan dat gelten die minstens 2 keer gevaccineerd werden tijdens de opfokperiode de infectiedruk van M. hyo significant deed dalen. (3) In een andere studie werden de gelten 3 keer gevaccineerd. Dit verminderde de M. hyo bacteriële belasting in geïnfecteerde gelten en zorgde voor minder longletsels bij de vleesvarkens. (4)
Naast vaccinatie is een lange quarantaineperiode voor inkomende gelten noodzakelijk. Op sommige bedrijven worden de gelten ook blootgesteld aan de kiem door ze in contact te brengen met potentieel uitscheidende dieren. Let hiermee op, wetende dat M. hyo tot wel 200 dagen na infectie kan uitgescheiden worden! Voor het verhuizen van de gelten naar de zeugstapel kan je het effect van de genomen acclimatisatiestrategieën door middel van antistofbepaling en PCR-analyse controleren. Het is ook belangrijk om in te zetten op een evenwichtige zeugenstapel, een hoog vervangingspercentage betekent een risico op M. hyo instabiliteit.
Conclusie
Minder hoest en gezondere longen bij de vleesvarkens zijn het gevolg van een stabiele zeugenstapel waarin de gelten op een correcte manier worden ingezet, een goede vaccinatie van de biggen en een optimaal management en huisvesting.
Bronnen
- Fano et al. (2007). Effect of Mycoplasma hyopneumoniae colonization at weaning on disease severity in growing pigs. Can J Vet Res. 2007 Jul;71(3):195-200.
- Garza-Moreno et al. (2017). Survey on Mycoplasma hyopneumoniae gilt acclimation practices in Europe. Porcine Health Manag. 2017 Aug 21;3:21.
- Garza-Moreno et al. (2019). Comparison of vaccination protocols against Mycoplasma hyopneumoniae during the gilt acclimation period. Vet Microbiol. 2019 Feb;229:7-13.
- Betlach et al. (2021). Effect of multiple vaccinations on transmission and degree of Mycoplasma hyopneumoniae infection in gilts. Vaccine, 2021, Nr 4, p. 767-774.
Vergelijkbare inhoud lezen?
